ویتیلیگو چیست؟ نشانه،شاخص،ظواهر و درمان
ویتیلیگو (Vitiligo) پیسی ، برص
درنتیجه از بین رفتن ملانوسیتها،سلولهای مولدرنگ پوست اتفاق میافتد. ویتیلیگو در هر سنی میتواند ظاهر شود اما متوسط سن شروع آن از اواسط دهه بیست است. ۱/۵درصد از مردم به ویتیلیگو مبتلا هستند.
ویتیلیگو قسمتهای مختلف بدن حتی موی سر و قسمت داخلی دهان را تحت تأثیر قرار می دهد و به مرور زمان رشدمیکند، مناطق بیشتری از پوست رنگداانههای خود را از دست میدهند.
_قسمتهای استارت ظاهره:
بخشهایی که درتماس با آفتاب ازقبیل دست پا صورت
کانال بینی
دهان
بالای چشم
محدوده تناسلی
گوش
اگر نواحی درگیر دارای مو باشد ممکن است موها خاکستری یا سفید شوند. ویتیلیگو واگیردار نیست، ویتیلیگو در افراد با پوست تیره بیشتر مشاهده میشود
_نشانه های دال برظهور ویتیلیگو:
اصلیترین نشانه ابتلا به ویتیلیگو ظاهر شدن لکه های سفید روی پوست است که میتواند هر ناحیه از بدن حتی نواحی اطراف چشم را تحت تأثیر قرار دهد. این وصلهها میتوانند بزرگ یا کوچک باشند و به شکل یکی از الگوهای زیر ظاهر شوند:
۱»سگمنتال یاکانونی
لکه های سفید کوچکی ظاهر میشوند. وقتی ویتیلیگو بهصورت کانونی یا سگمنتال ظاهر شود اکثرا در یک ناحیه از یکطرف بدن باقی میماند. دراین شرایط بیشتر اوقات برای یک سال یا بیشتر ادامه مییابد و سپس متوقف میشود. همچنین پیشرفت کندتری نسبت به ویتیلیگو تکامل یافته دارد.
۲»تکامل یافته یاغیر سگمنتال
لکه های سفید گسترده بهشکل متقارن در دو طرف بدن نمایان میشوند. در طول زندگی بارها شروع و متوقف میشود. راهی برای تشخیص زمان یا سرعت پیشرفت وصلهها وجود ندارد.
مطالعات نشان داده است که ۶۰تا۸۰ درصد از افراد مبتلا به ویتیلیگو رنگدانههای دست و صورت خود و نواحی چیندار بدن مثل زیر بازوها و ران را از دست میدهند.
_ویتیلیگو و عوامل ظهور
به نظر نمیرسد این بیماری ارثی باشد چراکه اکثر افراد مبتلا، پیشینه خانوادگی این اختلال را ندارند. ولی پیشینه خانوادگی ویتیلیگو یا سایرعوامل خودایمنی خطر ابتلا را افزایش می دهد .
عامل دیگر به ژنهای مرتبط با ویتیلیگو مثل NLRP1 و PTPN22 است. محققان معتقدند که ویتیلیگو نوعی اختلال خودایمنی است زیرا بدن به سلولهای خودش حمله میکند اما مشخص نیست که چگونه این کار را انجام میدهد. آنچه شناخته شده است اینکه ۱۵إلی۲۵ درصد از افراد مبتلا به ویتیلیگو یک اختلال خودایمنی دیگر نیز دارند. این اختلالات میتواند شامل موارد زیر باشد:
»لوپوس
»اسکلرودرما که نوعی اختلال در بافت پیوندی بدن است.
»پسوریازیس
»تیروئیدیت که ناشی از عملکرد نامناسب تیروئید است.
»دیابت نوع۱
»آلوپسی آرئاتا یا طاسی
»کمخونی
»عدم جذب ویتامین B12
_ویتیلیگو و چگونگی درمان:
با درمان ویتیلیگو ممکن است رنگدانههای پوستی به قسمتهای آسیبدیده بازگردد اما مانع از بین رفتن مداوم رنگ پوست یا عود آن نمیشود. هدف از درمان ویتیلیگو بازگرداندن تعادل رنگ به پوست است. اگرچه این هدف در برخی از روشهای درمانی با اضافه کردن رنگدانههای پوستی و در برخی دیگر با حذف آنها محقق میشود.
گزینههای درمانی با توجه به شدت بیماری، محل و اندازه وصلهها، تعداد و گسترش وصلهها و چگونگی پاسخبدن به درمان مختلف است. گزینههای درمانی برای این بیماری اغلب نسخههای دارویی، جراحی یا ترکیبی از هر دو است.
اما همۀ روشهای درمانی برای همه مفید نیستند و برخی از آنها ممکن است با عوارض جانبی ناخواسته همراه شود.
»روشهای درمان
۱»دارویی
برای مشاهده تأثیرات این داروها حداقل به سه ماه زمان نیاز دارید و اغلب موارد زیر را شامل میشوند:
کرمهای موضعی: برخی از کرمها ازجمله کورتیکواستروئیدها میتوانند در مراحل اولیه در بازگشت رنگ به لکه های سفید مؤثر باشند و برخی دیگر روند رشد لکهها را کند میکنند. اگرچه کرمهایی با دوز بالاتر را میتوانید با نسخه خریداری کنید اما این کرمها در صورت استفاده طولانیمدت میتوانند با عوارض جانبی مثل رشد موهای زائد، سوزش، انقباض و نازک شدن پوست همراه شوند.
داروهای خوراکی: برخی از داروها مانند استروئیدها و برخی از آنتیبیوتیکها ممکن است در درمان ویتیلیگو مؤثر باشند. این داروها فقط با تجویز پزشک در دسترس هستند.
۲»پسورالن وفتوکمون تراپیPUVA
در این ترکیب درمانی نیاز دارید که پسورالن را بهصورت قرص مصرف کنید و یا آن را بهصورت کرم روی پوست بمالید. سپس پزشک، شما را در معرض نور UVA قرار میدهد تا داروهایی را که به بازیابی رنگ پوست کمک میکنند، فعال شوند. پس از این روش درمانی باید کمتر در معرض نور خورشید قرار بگیرید و از عینک آفتابی استفاده کنید. PUVA اغلب با عوارض جانبی مثل آفتابسوختگی، حالت تهوع، خارش و هایپرپیگمانتاسیون همراه است.
۳»تراپیUBV
این گزینه یک روش جایگزین برای درمان سنتی PUVA ا
ست. این درمان نوع متمرکزتری از نوردرمانی ارائه میدهد که اغلب منجر به عوارض جانبی کمتری میشود. همچنین میتواند بهعنوان بخشی از یک گزینه درمان خانگی تحت نظارت پزشک استفاده شود.
۴»درمان با اگزایمرلیزر
این روش درمانی به مناطق کوچکی از وصله کمک میکند و با ۲ تا ۳ بار تکرار در هفته، کمتر از ۴ ماه نتیجه میدهد.
۵»دیپگمنتاسیون
اگر بیش از ۵۰ درصد از بدن شما تحت تأثیر ویتیلیگو قرار گرفته باشد احتمالاً پزشکتان دپیگمانتاسیون را به شما توصیه میکند. معمولاً زمانی که درمانهای بازگشت رنگدانهها به پوست به شکست میخورد این روش درمانی میتواند راهحل دیگری باشد. دپیگمانتاسیون بروی محو کردن رنگدانهها در سایر قسمتهای پوست برای مطابقت با مناطق لکهدار تمرکز میکند.
ممکن است ۲ سال طول بکشد تا این روش درمانی مؤثر واقع شود. طبق دستور پزشک ممکن است حین درمان نیاز باشد که از داروهایی مانند مونوبنزون استفاده کنید. بزرگترین عارضه جانبی این روش درمانی، التهاب است. اگرچه این روش درمانی دائمی است اما بعد از آن پوستتان به نور خورشید بسیار حساس خواهد شد.
۶»جراحی
گزینههای جراحی در صورت عدم کارایی داروها و نوردرمانی در دسترس هستند. اگر در یک سال گذشته هیچ لکه سفید جدیدی ظاهر نشود و یا ویتیلیگو در اثر آفتاب ایجاد نشده باشد ممکن است پزشکتان گزینههای جراحی زیر را به شما توصیه کند:
٫٫ پیوند پوست: جراح شما پوست سالم را به مناطق لکهدار پیوند میزند. خطرات پیوند پوست شامل عفونت، زخم یا عدم رنگپذیری مجدد است. پیوند پوست به روش ایجاد تاول(blister) روش دیگری است که خطرات کمتری دارد. در این روش پزشک تاولهایی را روی پوست آسیبدیده ایجاد میکند و قسمت بالای تاول را به مناطق دیگری منتقل میکند.
٫٫ پیوند ملانوسیت: در این روش جراح ملانوسیت ها را برداشته و به آنها اجازه رشد در محیط آزمایشگاهی را میدهد. سپس سلولها را به مناطق رنگی پوست پیوند میزند.
٫٫میکروپیگمنتیشن: در این روش پزشک رنگدانهها را روی پوست خالکوبی میکند. این روش برای نواحی لب بهترین گزینه است اما ممکن است تطبیق آن با رنگ پوست کمی دشوار باشد.
حتی اگر تحت درمان باشید اما نتایج کند ظاهر می شود بنابراین ممکن است بخواهید در کنار آن از روشهای درمانی زیر کمک بگیرید:
۷»ضدافتاب
کاهش قرار گرفتن در معرض آفتاب میتواند به یکنواختی پوست شما کمک کند. برنزه شدن باعث ایجاد تضاد در پوست میشود و مناطق آسیبدیده را بیشتر نمایان میکند. اگر مجبور به قرار گرفتن در معرض آفتاب شدهاید، سعی کنید از کرمهایی با SPF بالاتر استفاده کنید زیرا از پوست شما بیشتر محافظت میکنند.